José Manuel Fuente Lavandeira,
alcumado “O Tarangu”, naceu en Limanes, Asturias (España), o 30 de setembro de
1945. Faleceu o 18 de xullo de 1996 aos 50 anos cando non puido superar un transplante
de ril que recibira facía apenas dous meses.
Foi un ciclista profesional español
que gañou catro veces o Premio da montaña do Xiro de Italia, subcampión en 1972
nesa mesma carreira, terceiro no Tour de Francia de 1973 e gañador en dúas
ocasións da Volta a España, sendo un dos corredores que máis alegrías deu ao
ciclismo español.
Tivo a sorte ou a desgraza de
coincidir durante varios anos con dous dos mellores ciclistas de todos os
tempos como o foron o belga Eddy Merckx e o tamén español Luís Ocaña. Estes
campións chegaron a dicir que, de controlar un pouco o seu temperamento (era
puro nervio en carreira), sería o número un indiscutible.
O “Tarangu” como se lle coñecía no
pelotón, na estrada e, sobre todo, na montaña, non coñecía a palabra tregua e o
que significaba. Para el a loita era a mesma esencia do ciclismo.
Practicamente desde que debutou como
profesional empeñouse en conquistar o ciclismo mundial e certamente estivo a
piques de logralo, xa que as súas actuacións nas frontes máis difíciles, e ante
os grandes campións foron impresionantes.
Eses erros nas tres grandes probas
por etapas fixeron que a súa palmarés non se axustase á súa clase, aínda que o
seu espírito combativo fose certamente envexable e, por iso, un dos grandes do
mundo nos anos setenta.
Con tan só 7 anos como profesional
atesouraba un palmarés que poucos ciclistas puideran conseguir, e menos en tan
pouco tempo. Moitos destes triunfos logrounos no Xiro de Italia, país onde era
moi querido e valorado tanto polo seu espírito de atacante nato como pola súa
gran rivalidade con Felice Gimondi e co mítico ciclista Eddy Merckx do que con
todo era un gran amigo.
Chegou ao ciclismo de rebote, ao
acompañar ao seu amigo de Colloto, Paco Cubillas, ás carreiras que este se
apuntaba. Naquel momento a bicicleta non era máis que un entretemento que co
paso do tempo converteuse na gran afección do pequeno Jose Manuel. Nos seus
inicios as dúas persoas que lle axudaron foron o ciclista afeccionado, José
Luis González Rio (Carretillo) e o médico da parroquia, Eduardo Préstamo.
En 1962, aos dezasete anos de idade,
chegaron os primeiros postos de honra. Corría no xuvenil da Tenderina de
Oviedo.
En 1964 e 1965 é afeccionado de 2ª e
corre no equipo Mantova de Oviedo. É curioso porque un tal Eddy Merckx, que había
nado tres meses antes que Fuente, debutaba como ciclista profesional o 27 de
abril de 1965.
En 1966, como afeccionado de 1ª,
corre co equipo Forno San José. Alí coincide con futuros ciclistas profesionais
como Antonio Menéndez ou Gonzalo Aja.
En 1967 corre nas filas do equipo
Corisa. Con todo, as súas aspiracións de dar o salto a profesionais ven
truncadas polo servizo militar que debía cumprir en 1968. Por ese motivo ese
ano non milita en ningún equipo e debe esperar a 1969 para reiniciar a súa
carreira ciclista como afeccionado.
En 1969 corre co equipo Werner e
completa a súa mellor tempada como ciclista afeccionado, ata o punto de ser
nomeado mellor ciclista afeccionado de Asturias. Pero o que debería ser unha
plataforma para debutar en profesionais convértese nun paso atrás ao chocar o
seu temperamento cos directivos do equipo Werner. Con 24 anos Fuente queda sen
equipo e a súa carreira como ciclista parece máis preto do fin.
Sen equipo e sen traballo a vida de
José Manuel Fuente se desmoronaba. Polo soño de chegar a ser ciclista
profesional enfrontouse á súa familia e deixara un traballo fixo, e agora, con
case 25 anos, unha idade á que moitos ciclistas son xa profesionais
consagrados, ve partir o penúltimo tren. Busca á desesperada quen lle bote unha
man e atópase coa axuda de Amieva, que é quen o recomenda a Xullo San Emeterio,
director deportivo do equipo Karpy.
Fuente corre en 1970 co equipo Karpy e faio
con licenza de independente ou afeccionado de 1ª especial, categoría que existía
naquela época para os profesionais de primeiro ano. Era o Karpy un equipo
eminentemente novo con ciclistas de gran proxección como Eduardo Castelló,
Gonzalo Aja, José Albelda, Juan Manuel Santisteban, Julián Cuevas ou o propio
José Manuel Fuente.
Debuta na Volta a España e faio ao
grande. Na primeira etapa se enfunda a camisola da clasificación dos
neoprofesionais, denominado polas súas cores Camisola Tigre, e xa non llo quitan
en toda a Volta. Termina décimo sexto a 5:23 do gañador, Luís Ocaña. A consecución
do camisola Tigre supuxo un cambio radical na proxección deportiva do Tarangu,
non esquezamos que seis meses antes atopábase sen equipo e sen ningunha
expectativa de futuro e agora non soamente xustificara a súa fichaxe polo
equipo Karpy, senón que ademais practicamente garantía o seu futuro inmediato.
Tras unha brillante tempada os ollos
do todopoderoso equipo ciclista Kas fixáronse nel e o 5 de xaneiro de 1971
incorporábase á disciplina do equipo Kas.
Os seus inicios no Kas foron moi
duros. Os resultados non acompañaban tanto a nivel persoal como a nivel de
equipo. As consecuencias da nefasta tempada do Tarangu non tardaron en chegar e
Fuente atopábase ao final da Volta con pé e medio fora do equipo ciclista Kas.
A súa presenza no equipo do Xiro de Italia estaba descartada e a súa saída do
Kas a final de tempada estaba case asegurada. Unha lesión a última hora de
Gabriel Mascaró obrigou a Dalmacio Langarica a incorporalo e finalmente foi da
partida. Alí, en Italia, a súa vida deportiva deu un cambio de 180º.
Na décima etapa entre Forte dei
Marmi e Pian do Falco chegou a súa primeira vitoria co equipo Kas, unha vitoria
que ademais o catapultó ao primeiro posto do gran premio da Montaña, e que
terminaría levándose por primeira vez na súa carreira.
As críticas do principio de tempada
convertéronse en loas e o Tarangu, en gran estado de forma, foi convocado para
disputar o seu primeiro Tour de Francia.
No Tour novamente brilla na montaña
con dúas vitorias consecutivas nos Pireneos. A primeira en Bagneres de Luchon o
día que Luís Ocaña foise ao chan no descenso do Col du Mente e tivo que abandoar
o Tour portando a camisola amarela e con máis de sete minutos de vantaxe
respecto Eddy Merckx.
En 1972 a pesar da importancia dos
seus triunfos na tempada anterior o rol do Tarangu para a nova tempada segue
sendo o de axudar aos seus xefes de equipo no seo do equipo Kas. E todo foi así
ata que camiño de Formigal, na Volta a España, saltou a un ataque de José
Grande e abriu un importante oco co pelotón. Co permiso do equipo e do líder da
carreira, Txomin Perurena, presentouse en Formigal cunha vantaxe de 6:37 sobre
Antonio Menéndez e de 8:37 respecto os favoritos. Fuente vestíase por primeira
vez de amarelo e ademais cunha substanciosa vantaxe de 6:35 sobre Txomin
Perurena.
Fuente gañou a Volta a España cunha
cómoda vantaxe de 6:34 sobre o seu compañeiro Miguel María Lasa e de 7:00 sobre
Agustín Tamames. Gañou o gran premio da Montaña e a combinada e o seu equipo, o
Kas, gañou a clasificación por equipos. Pero o máis importante, dominara a
carreira como só facíano os campións.
Co excelente estado de forma
mostrado na Volta, Fuente presentouse unha seman despois no Xiro de Italia onde
se ía a atopar co imbatible Eddy Merckx. Empezou o Xiro como terminou a Volta,
de forma excepcional. Pero Merckx era moito Merckx e nunha emboscada camiño de
Catanzaro fíxose co liderado e xa non o soltou. Fuente seguiu co seu espírito
combativo tanto en Jafferau como na cima do Stelvio Pass, onde gañou e alzouse
coa segunda praza da xeral, sempre por detrás de Eddy Merckx. Fuente terminou
segundo e ratificou o seu excelente triunfo da Volta, ademais volveu gañar o
premio da montaña por segundo ano consecutivo.
En tan só dúas tempadas Fuente xa se
consolidou como un dos grandes do pelotón e para a nova tempada marcouse un
novo obxectivo: o Tour de Francia. Para iso renunciou á Volta a España e
presentouse moi curto de forma no Xiro de Italia. Moi pronto as súas opcións de
loitar polo rosa desvanecéronse, con todo o seu espírito combativo levoulle a
gañar a etapa dolomítica que finalizaba en Auronzo dei Cadore. Ao final fíxose
co gran premio da Montaña en dura pugna con Eddy Merckx, era o seu terceiro
reinado da montaña do Xiro.
Con todo no Tour Fuente atopouse con
dous ósos: o mellor Luís Ocaña e o pavés da terceira etapa. Ese día deixouse
máis de sete minutos sobre Ocaña e perdeu practicamente todas as súas opcións
de vitoria. Mostrando un carácter irredutible e unha fe cega nas súas
posibilidades, rexeitou calquera pacto Bic-Kas que fortalecese o amarelo de
Ocaña e déselle a Fuente un segundo posto e o reinado da montaña. Perdeu ambas
as cousas, pero con todo regalou ao ciclismo una das xornadas máis épicas que
se lembran camiño de Lles Orres. Ese día atacou a Luís Ocaña no Col du Galibier
ata a extenuación, contraatacou Ocaña no Col d' Izoard e ambos chegaron á meta,
Ocaña primeiro e Fuente detrás.
Fuente terminou terceiro na xeral e
converteuse no primeiro ciclista español da historia en facer podio nas tres
grandes voltas do ciclismo: Xiro, Tour e Volta.
Fuente repite para 1974 os mesmos
obxectivos que en 1972: Volta e Xiro. Na Volta atópase con Luís Ocaña e Bernard
Thevenet, primeiro e segundo do último Tour.
Fuente, en mellor estado de forma
que os seus rivais, domina nas montañas e faise coas vitorias nos Angeles de
San Rafael e o Naranco, con todo unha inoportuna caída camiño de Arrate compromete
unha vitoria que parecía
cantada. Finalmente salva as dificultades e faise coa súa segunda Volta a
España por tan só 11 segundos sobre Joaquin Agostinho.
E desta
forma, cun Tarangu pletórico, preséntase en Italia, tan só catro días despois
do seu triunfo en España, disposto a derrotar ao propio Eddy Merckx. Fuente
domina a montaña como nunca se lembra: gana en Sorrento a terceira etapa e
vístase a maglia rosa; repite triunfo en Monte Carpegna e en Il Ciocco e a súa
renda é suficiente para manter o liderado fronte a Merckx tras a única crono
daquel Xiro. Por diante só montaña, Alpes e Dolomitas.
O Xiro era de Fuente. Con todo o asturiano,
capaz do mellor e do peor, viviu en San Remo un dos desfalecementos máis
espectaculares da súa carreira. Nunha xornada de media montaña, fría, con
choiva e moita néboa Fuente cometeu un erro táctico ao tirar do pelotón en
primeira persoa para abortar unha escapada que en nada lle prexudicaba. Gastou
demasiadas forzas e non foi capaz de seguir o ronsel do pelotón durante a
subida ao porto de Langa. En meta a diferenza chegara aos 8:01 respecto de Eddy
Merckx, o soño do Xiro desvanecíase.
A falta
dunha etapa de montaña estaba na xeral a 3:22 de Merckx e, como non podía ser
doutra maneira, tentouno no Monte Grappa. Os relatos oficiais da proba dan a
Fuente unha vantaxe máxima de 2:40, con todo o Tarangu fala no seu libro de
referencias próximas a 3:30, isto significa que nalgún momento da ascensión a
Monte Grappa Fuente puido ser líder virtual da carreira. E aquí estalou a
polémica xa que o Tarangu dixo en meta que era imposible que en 5 quilómetros
de descenso recortáronlle a vantaxe que levaba no alto. En calquera caso
loitou, tentouno e puxo o espectáculo naquel Xiro, considerado como “The
greatest show on earth”.
Fuente
terminou quinto na xeral, gañou cinco etapas e o premio da montaña, cuarto
consecutivo.
A tempada de 1975 a centrou na
consecución do Tour de Francia. Renunciou ao Xiro e centrouse na Volta como
preparación. Con todo algo non marchaba ben ao longo da tempada, nin os
resultados nin as sensacións acompañaban. Chegou ao Circuíto con moitas dúbidas
e o prólogo, moi técnico, xa foi un calvario para Fuente que se deixou 53
segundos. E o que tiña que ocorrer ocorreu; era o segundo sector da primeira
etapa con final en Roubaix despois de 108 quilómetros e con alternancia de
muros das clásicas belgas e tramos de pavés da París- Roubaix. O Tarangu terminou
o último a 15:23, o seu tempo estaba fóra de control e por tanto debía
abandonar o Tour. En posteriores declaracións dixo que ese fora o peor momento
da súa vida deportiva.
Problemas de saúde obrigáronlle a un
abandono prematuro da actividade deportiva. Con posterioridade retomou a súa
relación co ciclismo profesional sendo o director deportivo do equipo asturiano
CLAS-Cajastur.
Chegara o momento de analizar as
causas, pero non soamente do abandono no Tour de Francia, senón do rendemento
de toda a tempada. Era un ciclista experimentado que estaba a piques de cumprir
os 30 anos, unha idade envexable para os ciclistas, por tanto as causas había
que buscalas máis en factores físicos que en factores de planificación
deportiva.
Nada máis chegar a Asturias Fuente
púxose nas mans dos médicos e os resultados non podían ser máis desalentadores:
Fuente sufría unha hepatite tóxica e unha nefropatía crónica posiblemente
debido a unha nefritis que tivo na súa infancia por unha escarlatina mal
curada. Aínda que a hepatite non revestía ningún perigo, a nefropatía podía
apartarlle do ciclismo.
Fuente buscou por todos os medios a
alta médica que lle permitise competir, pero esa alta nunca chegou. En xaneiro
de 1976 rescinde o seu contrato co equipo ciclista Kas e enrólase no Bianchi
italiano. Chegou a correr a Volta aos Vales Mineiros de 1976, pero tras
comprobar que non era capaz a seguir o ritmo dos seus compañeiros, e iso a
pesar de gañar a etapa de Brañillín, optou por deixar a bicicleta
definitivamente.
Con 31 anos Fuente comezaba unha nova vida;
unha vida xa encarrilada coa súa tenda de bicicletas en Oviedo. Colaborou con
diferentes medios de comunicación para seguir as grandes voltas ciclistas e
finalmente converteuse en director deportivo do equipo afeccionado da Central
Leiteira Asturiana, o CLAS-Cajastur. Durante cinco tempadas levou a dirección
técnica do equipo e en 1988 o equipo debuta no campo profesional. A experiencia
en profesionais tan só durou ata o mes de agosto, cando Fuente presenta ante os
patróns do equipo CLAS-Cajastur a súa dimisión, froito de desavinzas propias da
marcha dun negocio.
Cando a enfermidade xa o estaba
arrinconando xorde desde Asturias a idea de brindarlle unha homenaxe. Non
faltou ninguén, nin os seus amigos, nin os seus compañeiros, nin os seus
rivais. O 5 de setembro de 1995 o teatro Campoamor de Oviedo reuniu a centos de
persoas que agasallaron a un dos máis espectaculares ciclistas da historia.
Eddy Merckx, Bernard Thevenet, Felice Gimondi e Bernard Hinault representaron a
todo o ciclismo internacional naquela homenaxe.
Profesional de 1970 a 1976.
TRIUNFOS: 1971, vencedor dunha etapa
do Xiro de Italia e de dúas etapas do Tour de Francia.
1972, vencedor da Volta Ciclista a
España, máis unha etapa e o Premio da montaña e de catro etapas do Xiro de
Italia.
1973, vencedor da Volta a Suíza,
máis dúas etapas e o Premio da montaña e dunha etapa do Xiro de Italia.
1974, vencedor de dúas etapas da
Volta Ciclista a España, de cinco etapas do Xiro de Italia e do Trofeo
Maggiora.
1975, vencedor da cronoescalada aos Lagos de
Enol.
XIRO DE ITALIA: 1971 (39º, máis unha
etapa), 1972 (2º, máis catro etapas e o Premio da montaña), 1973 (8º,máis unha
etapa) e en 1975 (5º, máis cinco etapas e o Premio da montaña).
TOUR DE FRANCIA: 1971 (72º, máis
dúas etapas) e en 1973 (3º).
VOLTA A ESPAÑA: 1970 (16º), 1971
(54º), 1972 (1º, máis unha etapa e o Premio da montaña), 1974 (1º, máis dúas
etapas) e en 1975 abandonou cando xa non tiña ningunha opción.
Outros resultados dignos de mención:
1970, terceiro na Volta aos Vales Mineiros. 1972, terceiro no Circuíto de
Áselos e en 1972 segundo na Volta a Levante.
EQUIPOS: 1970 Karpy, 1971-1975 KAS e
1976 Bianchi.
